Transitie naar een CO2-neutrale samenleving

Prestatie 2.3.1 Transitie naar een CO2-neutrale samenleving

De missie van Zaanstad is om de gehele gemeente uiterlijk in 2040 klimaatneutraal te maken. Klimaatneutraal betekent dan: alle activiteiten tezamen genomen hebben geen impact op het klimaat. Daarbij ligt focus op het reduceren van de CO2-uitstoot door energiegebruik. Zaanstad gaat uit van de kracht van de samenleving. De gemeente voert regie door mensen bij elkaar te brengen, kennis te leveren en mee te denken over externe financiering van acties die door andere partijen worden uitgevoerd.

De coronacrisis en daaropvolgende economische crisis hebben een tegengesteld effect op de opgave om de transitie naar een CO2-neutrale samenleving te maken. Corona zorgt ervoor dat mensen minder reizen, industrieën minder vervuilen en mensen meer tijd hebben hun huizen te verduurzamen. Op de korte termijn leidt dit waarschijnlijk tot een daling van de CO2-uitstoot. Echter, de coronacrisis maakt dat er ook scherpe financiële keuzes gemaakt moeten worden. Investeringen voor verduurzaming van bedrijfsprocessen dreigen zo uitgesteld te worden, ten koste van ecologisch kapitaal. In deze prestatie is het de uitdaging om dit in balans te brengen. De investering in een duurzame, circulaire economie schept nieuwe banen. Bijvoorbeeld in de techniek en installatie. Dit zijn banen die juist interessant zijn voor Zaankanters en ook voor mensen die nu in sectoren werken die hard geraakt worden door de economische crisis.

Het draagvlak voor realisatie van ambities in de samenleving lijkt onverminderd hoog. Zowel Europa, als het Rijk houden vast aan de gestelde doelen en gemeenten hebben daarbij steeds meer de regierol om verder te verduurzamen.

De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) komt in het najaar van 2020 met een advies over de extra uitvoeringslasten voor decentrale overheden op alle vijf sectoren van het Klimaatakkoord. Zaanstad rekent erop dat het Rijk vanaf 2021 extra middelen beschikbaar stelt. Zonder deze middelen is Zaanstad niet in staat om de hoge ambities op duurzaamheid te realiseren.

Activiteiten

Kaders en richtlijnen

In 2021 wordt een aantal belangrijke kaders gerealiseerd die richting geven aan de energietransitie. De belangrijkste daarvan zijn de Regionale Energie Strategie (RES) en de Transitievisie Warmte (TVW). Deze kaders worden vertaald in plannen voor de wijken van Zaanstad. Dit biedt duidelijkheid voor inwoners en partners en stelt hen in staat om te handelen.

De RES geeft inzicht waar in Zaanstad grootschalige wind en zon opwek gerealiseerd kán worden. Zonder dit kader kan deze opwek niet efficiënt gerealiseerd worden, omdat beleid en uitvoering geen kader hebben. Deze opwek is nodig om uitstoot van CO2 te reduceren en daarmee ruimte te scheppen voor nieuwe ontwikkelingen en een leefbare stad.

Van de 68.000 woningen en andere gebouwen in Zaanstad is op dit moment het overgrote deel nog aangesloten op aardgas. In Zaanstad-Oost worden ongeveer 2.200 woningen aangesloten op het Warmtenet. Uitgaande van de landelijke doelstelling om in 2050 aardgasvrij te zijn, moet gewerkt worden naar een tempo van gemiddeld 2.000 woningen per jaar. De Transitievisie Warmte geeft inzicht in de ‘beste’ fasering van de warmtetransitie voor Zaanstad. De realisatie hiervan vraagt grote inspanningen, waarvoor Zaanstad dus ook deels rekent op steun van het Rijk.

Stimuleren en activeren

In 2021 zal worden ingezet op het motiveren van inwoners en partners om de transitie te realiseren. Dit kan door informatie te verschaffen en door drempels weg te nemen. Dit doet Zaanstad samen met partners die de boodschap en ondersteuning kunnen leveren. We bouwen voort op het Klimaatakkoord 2.0 om de beste initiatieven en deals te ondersteunen.

Ontwikkelen van infrastructuur en bronnen

Ook in 2021 is de ontwikkeling van infrastructuur van belang. We bereiden voor op de doorontwikkeling van het warmtenet. In de RES zijn gebieden in beeld gebracht waarin mogelijk windenergie kan worden gerealiseerd en ruimte is voor (grootschalige) opwekking van zonne-energie. Biomassa is een tijdelijke warmtebron. Daarom zal in 2021 onderzoek naar alternatieve bronnen aandacht krijgen. Ook binnen het programma Empower 2.0 wordt gewerkt aan een platform voor inwoners om zelf hun energie te kunnen verhandelen.

Meten, monitoren en sturen op impact

In 2020 is gestart met meting van de CO2-effecten en effecten van uitstoot. Er is een CO2-prestatieladder gemaakt, de maatregelen in het Klimaatakkoord 2.0 zijn doorgerekend en de basis is gelegd voor een Klimaatbegroting. Deze ontwikkelingen zetten we in 2021 ook door.